“Türkiye’de gelir dağılımı bozuk”

Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO), kent ticaretinin nabzını ticaretin yoğun olduğu Muratpaşa, Kepez ve Konyaaltı İlçelerindeki 1038 işyeri yetkilisiyle yüz yüze gerçekleştirdiği ‘2017 Yılı Piyasa Anketi’ ile tuttu. İlki 2016 yılında gerçekleştirilen ankette sırasıyla, market ve gıda, yeme-içme, giyim, dayanıklı tüketim malları, kuyum, hazır, deri, hediyelik eşya, kent merkezi konaklama ve diğer sektörler yer aldı. 3 bölüm halinde gerçekleştirilen anketi değerlendiren ATSO Başkanı Davut Çetin, dün sabah düzenlediği basın toplantısında 2016 ve 2017 verilerini karşılaştırdı. “2016 yılı kriz, 2017 yılı toparlanma yılı oldu” diyen Çetin, 2018 yılından ümitli olunduğunu kaydetti. ATSO olarak gerçekleştirdikleri çalışmalar hakkında da bilgiler veren Çetin, gazetecilerin sorularını yanıtladı.

ŞİRKETLERİN FAALİYET SÜRESİNİN UZAMASI SEVİNDİRDİ

ATSO’nun geçtiğimiz yıl ilkini, bu yıl ise ikincisini gerçekleştirdiği ankete katılanların yüzde 53’ünü ATSO, yüzde 47’sini AESOB üyesi işyerleri oluşturdu. Katılımcıların yüzde 8’i mülk sahibi, yüzde 92’si kiracı olduğunu belirtti. Tek işyeri yüzde 71, şube yüzde 18 ve bayi yüzde 11 olarak ortaya çıktı. Katılımcıların yüzde 76’sı ortak yok derken, yüzde 24’ü var dedi. Yüzde 70’e yakını 1-4 arası, yüzde 23’e yakını 5-9 arası, yüzde 4.5’i 10-14 arası, yüzde 2.4’ü 15-19 arası, yüzde 1.2’si de 20 ve üzeri çalışan sayısı olduğunu bildirdi. Yüzde 17.6’sı 1-3 yıl arası, yüzde 46.2’si 4-10 yıl arası, yüzde 22.2’si 11-20 yıl arası, yüzde 14’ü ise 20 ve üzeri çalışma süresi olduğunu belirtti. Yüzde 74.5’i bir sektörde, yüzde 16.8’i iki, yüzde 2.7’si üç ve yüzde 6.1’i ise üçten fazla sektörde faaliyet gösterdiğini kaydetti.  

“ÇALIŞAN SAYISI YÜZDE 55 ORANINDA AYNI KALDI”

Anketin ekonomik göstergeler bölümünde ise, katılımcıların yüzde 13.9’u bir önceki yıla göre satış hacimlerinin yüzde 30’dan fazla, yüzde 38’i yüzde 20-29 arasında, yüzde 27.6’sı yüzde 10-19 arasında azaldığını, yüzde 14.6’sı ise aynı kaldığını bildirdi. Yaklaşık yüzde 5’i ise bir önceki yıla göre satış hacimlerinin arttığını belirtti. Katılımcıların yüzde 12’si turizm sektöründen etkilenmediğini, yüzde 25.6’sı yüzde 20, yüzde 30.9’u yüzde 21-40, yüzde 15.5’i yüzde 41-60, yüzde 15.9’u ise yüzde 65 ve üzeri oranda etkilendiğini bildirdi. Yüzde 30.2’si çalışan sayısının yüzde 20’nin üzerinde düştüğünü belirtirken, yüzde 38.5’i yüzde 20’ye kadar düştüğünü, yüzde 55.4’ü ise aynı kaldığını kaydetti. Yüzde 3’e yakın bir kısmı da çalışan sayısında artış olduğunu belirtti. Yüzde 31.8’i kredi kullanmadığını, yüzde 14.5’i kredi kullanımının azaldığını, yüzde 29.8’i aynı kaldığını, yüzde 23.9’u ise arttığını bildirdi. Kredi almakta zorlanıyor musunuz? Sorusuna yüzde 39.4’ü evet cevabını verirken, yüzde 60.6’sı hayır cevabını verdi. SGK ödemelerinde sorun yaşayanların oranı yüzde 36.6 olarak ortaya çıkarken, sorun yaşamadığını belirtenlerin oranı yüzde 63.4 oldu. Yüzde 63.5’i alacak tahsilatının aynı kaldığını belirtirken, yüzde 6.9’u çok kötü, yüzde 25.6’sı ise kötü olduğunu kaydetti. Yaklaşık yüzde 4’ü ise iyi olduğunu bildirdi. Yüzde 19.6’sı enflasyonun üstünde, yüzde 51.3’ü enflasyon oranında, yüzde 29.1’i ise enflasyon altında bir önceki yıla göre fiyatlarda değişim olduğunu kaydetti. Yüzde 2.5’i enflasyonun altında, yüzde 32.4’ü enflasyon oranında, yüzde 65’i de enflasyonun üstünde bir önceki yıla göre maliyetlerde değişim olduğunu bildirdi.

“TÜRKİYE EKONOMİSİNİN EN ÖNEMLİ SORUNU EKONOMİDEKİ BELİRSİZLİK”

Ankette, işyeri yetkililerinin 2018 yılından beklentilerinin yüksek olduğu ortaya çıktı. Katılımcıların yüzde 30.2’si 2018 yılında satışlarının azalacağını, yüzde 50.6’sı artacağını, yüzde 19.3’ü de aynı kalacağını kaydetti. Yüzde 38.1’i Türkiye ekonomisinin daha olumsuz olacağı, yüzde 45.6’sı aynı kalacağı, yüzde 16.4’ü ise daha iyi olacağı öngörüsünde bulundu. Katılımcıların yüzde 25.7’si en önemli sorun olarak piyasadaki durgunluk ve müşteri yetersizliğini gösterirken, yüzde 23.4’ü vergi ve SGK primlerinin yüksekliğini, yüzde 20.8’i ise maliyetlerin yüksekliğini gösterdi. Yüzde 23.8’i vergilerde indirimin, yüzde 20.3’ü SGK primlerinde indirimin, yüzde 15.6’sı kredi faizlerinin düşürülmesinin, yüzde 12.4’ü de kira desteğinin destek almada faydalı olacağını belirtti. Ankete göre Türkiye ekonomisinin en önemli sorunu olarak yüzde 20 ile ekonomideki belirsizlik, yüzde 19.6 ile dış politika sorunları, yüzde 12.3 ile faiz oranlarının yüksekliği, yüzde 12 ile işsizlik, yüzde 11.7 ile terör kaynaklı sorunlar olarak ortaya çıktı.         

“KOBİ VE KÜÇÜK İŞLETMELER ZORLANACAK”

2016 yılının krizlerle geçtiğini hatırlatan ve ekonomiye ilişkin değerlendirmelerde bulunan ATSO Başkanı Davut Çetin, şunları söyledi:

“2017 yılında ihracatta Avrupa pazarı bizim itici gücümüz oldu. İhracat rakamlarımız 142 milyar dolardan 156 milyar dolara çıktı. Bu sayede ihracatta çarklar dönmeye başladı. Reel sektörde güven endeksi yükseldi. 2016 yılında yaşanan olağanüstü durumlar nedeniyle ekonomide tıkanma yaşanınca Kasım ayında kredi teşvikleri başladı. O dönemde toplam krediler 1.7 trilyonun altındaydı. Bir yılda yaklaşık 400 milyar TL artış oldu. Bu kredilerden öncelikle turizm sektörü ve KOBİ’ler yararlandı. Daha sonra bizim de öncüsü olduğumuz nefes kredisi ve KOBİ destekleri geldi. Eskiden hiç görmediğimiz teşvikler aldık. 2018’in büyümesi yüzde 5 civarında olacak gibi tahmin ediliyor. Bu nedenle iç piyasalarda bir daralma olacak. Geçen sene tüketimle büyümüştük. Bu seneki verilere baktığımızda ihracatla büyüyecek gibi görünüyor. İç piyasaya çalışan KOBİ’ler ve küçük işletmeler zorlanacak gibi görülüyor. 76 milyar dolar bir cari açık veriyoruz. İhracatımızdaki katma değeri yükseltmemiz lazım. 1 ton ürün sattığımızda 1 bilgisayarı anca alabiliyoruz.”

“İŞSİZLİK SORUNU İSTENİLEN SEVİYELERE ÇEKİLEMEDİ”

İşsizlik sorununun istenilen seviyelere çekilemediğini kaydeden Çetin, tarım dışı işsizliğin yüzde 12’de, genç işsizliğin yüzde 20 seviyesinde olduğunu hatırlattı. İş beğenmemenin de en az işsizlik kadar ciddi bir sorun olduğunu dile getiren Çetin, “Maalesef gençlerimiz şuanda iş beğenmiyor. Eğitilmeye de çok uygun değiller. Bir tarafta yüzde 24 üniversite işsizliği, yüzde 12 işsizlik var, diğer tarafta işçi arayan bir dünya işyerimiz var. Bunları birleştirmemiz gerekiyor” diye konuştu. Ekonomide finansman sorunu olduğuna da işaret eden Çetin, yapısal reformların gerçekleştirilmesi gerektiğini kaydetti.

“TURİZMDE 10 YIL GERİYE GİTTİK”

2016 yılında 2001 ve 2009 krizlerinden daha derin krizlerin yaşandığını hatırlatan Çetin, tarım ve turizmin çok etkilendiğini ve yabancı turist sayısında 10 yıl geriye gidildiğini söyledi. 2017 yılında bunun bir nebze kapatıldığına işaret eden Çetin, yabancı turist sayısının yüzde 58 artmasına rağmen 2014 yıllarına dönülemediğini kaydetti.

“KONUT SATIŞINDA TÜRKİYE’NİN GERİSİNDEYİZ”

Antalya’da esnaf sayısının yüzde 4.6 oranında, Türkiye’de ise yüzde 6.2 oranında arttığına dikkat çeken Çetin, kredi miktarı Türkiye’de yüzde 20.6 artarken Antalya’da yüzde 28.4 arttığını kaydetti. Antalya’nın konut satışında Türkiye’nin çok gerisinde kaldığına işaret eden Çetin, Türkiye’de konut satışı 6.5 oranında artarken, Antalya’da yüzde 1’e yakın düştüğünü ifade etti.      

“GELİR DAĞILIMI BOZUK”

Gelir dağılımının ciddi oranda bozulduğunu vurgulayan Çetin, “Türkiye’de 1 milyon 200 bin şirket var. 1 milyon 200 bin işletmenin 10 bin 700 tanesi, yani yüzde 1’i tüm Türkiye gelirinin yüzde 74’ünü alıyor. KOBİ’ler 2016’da zarar etmiş, 2015’de yüzde 6’sını almış. Küçük işletmeler yani yüzde 20’si gelirin yüzde 8’ini almış. Yüzde 4’lük orta ölçekli işletmeler de yüzde 11’ini almış. 10 bin şirket kârını artırdığında bizim bütün ekonomik verilerimiz yukarı doğru çıkıyor” diye konuştu.

“ZİNCİR MARKETLERİN ETKİSİ GÖRÜLÜYOR”

Geleneksel ticaretin genellikle işletme sahiplerinin kendi işyerlerinde yapıldığına dikkat çeken Çetin, yaptıkları ankete göre daha çok kiracı olunduğunu ve 2016 yılına göre 2017’de kiracılık oranının yüzde 92’ye çıktığını söyledi. 1 yılda tek işyeri sayısının yüzde 11 azaldığını belirten Çetin, bir yıl içerisinde şehir ticaretindeki zincir marketlerin etkisinin görüldüğünü ifade etti. İşletmelerde ortaklık yapısının da değiştiğine dikkat çeken Çetin, cadde ticaretinde ortaklı ticaretten zincir ticarete bir kayış olduğunu belirtti.

TERÖR İLK SIRADAN BEŞİNCİ SIRAYA DÜŞTÜ

Türkiye ekonomisinde en önemli sorunlarda terörün ilk sıradan beşinci sıraya düştüğünü kaydeden Çetin, işsizliğin ikiden dörde düştüğüne, dış politika sorunlarının da üçten ikiye, ekonomideki belirsizliğin de birinci sıraya çıktığına işaret etti.

 “CADDE TİCARETİNİ GÖZDEN GEÇİRMELİYİZ”

Turizmdeki iyileşmenin merkezde görülemediğini kaydeden Çetin, turistin kente ne kadar girdiğinin sorgulanması gerektiğini vurguladı. “Turisti kente sokmanın yollarını bulmalıyız” diyen Çetin, “Kent estetiği ve ticaretini değiştirmeliyiz. Kent ticareti biraz imitasyona teslim olmuş durumda. Dünyanın her yerinde böyle bir ticaret var ama kent içinde bu kadar yoğun olması konuşulmalı. Belli bir bölgede yapılabilir belki ama Kaleiçi’nden başlayıp Kalekapısı’na kadar kentin her yerinde gelen turistin karşısına imitasyon ürünlerle çıkmak hoş değil. Antalya merkezindeki cadde ticaretini gözden geçirmemiz gerekiyor” ifadelerini kullandı. 

“ŞEHİR MERKEZİNE NE KADAR TURİST GİRDİĞİNİ BİLMİYORUZ”

Kent merkezine gelen turist sayısının bilinmediğine dikkat çeken Çetin, “Roma, Venedik ve Barselona şehir merkezine turist istemiyor. Şehir ticaretini o hale getirmişler. Maalesef ben Antalya’da şehir merkezine kaç turist geliyor bilmiyorum. Böyle bir verimiz yok. Olması lazım. Şehir merkezinin turistin gelmesine ne kadar uygun olduğunu tartışmamız lazım. Turistin şehir merkezine girmemesinden rahatsızım. Bizim Antalya Kültür Sanat’ın başlangıç noktası şehir merkezine turist girmesine yöneliktir. Kaleiçi üstüne çok çalışmalıyız. Turisti şehir merkezine sokmalıyız. Turistin şehre kolay ulaşmasını sağlamalıyız” ifadelerini kullandı.   

“ANTALYA 4.0 ÇALIŞMALARINA BAŞLAYACAĞIZ”

2018 yılının teması olarak ‘Antalya 4.0’ın seçildiğini bildiren Çetin, “Endüstri 4.0 sadece sanayi sektörünü ilgilendiren bir konu değil. Sanayi 4.0’ın yanı sıra tarım 4.0, ticaret 4.0, turizm 4.0, kent 4.0 konularını da içeren Antalya 4.0 çalışmasına başlayacağız. Antalya 4.0, akıllı ekonomi ve akıllı kent bileşenlerinden oluşuyor. Hepimiz Antalya 4.0’ı çalışmalıyız” diye konuştu.

“ÇALIŞMALAR ÖNCEDEN BİLDİRİLMELİ”

Altyapı çalışmalarının kent ticaretini etkilediğine işaret eden Çetin, işletme sahiplerinin hiç bilgi verilmeden altyapı çalışmalarına başlanmasından şikayetçi olduğunu kaydetti. “Elbette yatırımlar ihtiyaç ama bir gün sabah gelip yol kapatıldığında oradaki esnaf ciddi sıkıntı yaşıyor” diyen Çetin, çalışmaların önceden duyurulması için yetkililerle görüşmeler yaptıklarını kaydetti.    

“4 MURATPAŞA BÜYÜKLÜĞÜNDEKİ TARIM ARAZİSİNİ KAYBETTİK”

Bir soru üzerine son 20 yılda 4 Muratpaşa büyüklüğündeki tarım arazisinin kaybedildiğini belirten Çetin, “Antalya’da eskiden pamuk ekiliyordu ama şimdi ekilmiyor. Tarımın sorunları var. Antalya’da biraz modern tarıma doğru döndük” dedi. HABER: YUSUF KATRAĞ