Raziye Gök Aktaş

AB Yeşil Mutabakatı ile sınırda karbon düzenlemesi mekanizması mali yükümlülükleri 01/01/2026 da başlayacak ve oranlar artarak gelecek.

Ticaret Bakanlığının verilerine göre;

2024 yılı Aralık ayında geçen yılın aynı ayına göre;
· İhracat, %2,2 oranında artarak 23 milyar 463 milyon dolar,
· İthalat, %11,1 oranında artarak 32 milyar 287 milyon dolar,
· Dış ticaret hacmi, %7,2 oranında artarak 55 milyar 750 milyon dolar olarak gerçekleşti.
 
2024 yılı Ocak-Aralık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre;
· İhracat, %2,5 oranında artarak 261 milyar 925 milyon dolar,
· İthalat, %4,9 oranında azalarak 344 milyar 85 milyon dolar,
· Dış ticaret hacmi, %1,9 oranında azalarak 606 milyar 10 milyon dolar olarak gerçekleşti.
 

Ülkemiz toplam mal ithalatının %26 lık payını AB den gerçekleştirmiştir.

Dünyanın en büyük ekonomileri ve ticaret aktörleri arasında yer alan Avrupa Birliği ülkemiz açısında çok önemli bir pazardır.

İş İnsanlarımız Avrupa Birliği üyesi ülkelerin pazarına erişimde şimdiden bazı hususlara dikkat etmeye başlamalıdır.

Avrupa Birliği 11 Aralık 2019 da  Avrupa Yeşil Mutabalatı (AYM) ile 2050 yılında iklim-nötr ilk kıta olmayı hedeflemiştir.

Sanayi, enerji, ulaşım, binalar, tarım ve finansmana uzanan bir dizi hedefle AB tüm ekonomik büyümesini iklim değişikliği ekseninde yeniden şekillendireceğini de açıklamıştır.

 AB 14 Temmuz 2021 de yayınladığı Fit for55 (55’e uyum) mevzuat değişikliği ile iklim, enerji, arazi kullanımı, ulaşım ve vergilendirme politikalarında 2030 yılına kadar 1990 daki seviyesine kıyasla %55 emisyon salınımı azaltacak şekilde politikalarını düzenlemiştir.

Bu politika paketinden uluslararası ticaret yapanları etkileyecek en önemli husus dünyada ilk kez uygulanacak olan sınırda karbon düzenlemesi (SKDM) olmuştur.

01 Ekim 2023 de yürürlüğe giren SKD si ile   ilk olarak demir-çelik, çimento, alüminyum, gübre, elektrik ve hidrojen ürünleri kapsama alınmıştır. 

Diğer yandan Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarının belirlenmesine ilişkin kurul kararı 27/12/2023 tarihinde resmi gazetede yayınlanmış ve bu  kapsamında olacak 68 sektör de iklim değişikliği ekseninde TSRS2 kapsamına alınmıştır.

Sınırda karbon düzenlemesi 01/01/2026 ya kadar ki geçiş dönemi bitimi ile başlayacak olan asıl uygulama döneminde ithal ürünlere gömülü emisyonlar için karbon ücreti ödemeye başlayacaktır.

Bu karbon ücreti AB de yetkilendirilmiş ithalatçılar tarafından AB emisyon Ticaret Sistemi (ETS)’ndeki haftalık karbon fiyatları dikkate alınarak belirlenmiş ücretler olacaktır.

Sınırda karbon düzenlemesi kapsamında Avrupa Birliği Emisyon Ticaret sisteminde Avrupalı üreticilere sağlanmakta olan ücretsiz tahsisatlar da mali yükümlülüğü azaltacak şekilde dikkate alınacaktır.

Ancak, diğer yandan AB Emisyon Ticaret Sistemi ücretsiz tahsisatlar 2026-2034 döneminde belirli bir indirim takvimi çerçevesinde kaldırılacak,  aynı zamanda sınırda karbon düzenlemesi de mali yükümlülükleri de o oranda artıracaktır.

Günlük yaşamdan ticari ilişkilere kadar bir çok köklü değişikliği beraberinde getiren Avrupa Yeşil Mutabakatı ile uluslararası ticarette sınırda karbon düzenlemesi mekanizması nedenli mali yükümlülüğe iş insanlarının şirketleri için  şimdiden hazırlıklara başlaması son derece önemlidir.