Alp Tunç

COVİD-19 enfeksiyonunu nedir ? 

2019 yılında Çin in Wuhan kentinde ilk olarak saptanan, şubat 2020 tarihinde ismi konulan, Coronavirüs ailesinden bilimsel adı; SARS-Cov-2 olan virus tarafından yapılan, tüm Dünya’ya yayılan (Pandemi) enfeksiyona verilen isimdir.

Coronavirusler vücutta nasıl enfeksiyon yapar ?

Coronavirüsler, aslında canlı bile olmayan, canlı bir organizma içerisinde olmadığında bir süre sonra ölen mikroskopik bir varlıklardır. Esas olarak bir gen yapısı (RNA) ve bu gen yapısını çevreleyen yağ yapıda bir kılıftan oluşur. Bu varlıklar sedece canlı yapılarda çoğalabilirler. 

Coronavirusler insana solunum ve dokunma yolu ile bulaşır. Öksürme ve hapşırma yolu ile çevreye yayılan virüsler, yayıldığı yüzeyin türüne göre canlılıklarını belli süre korurlar. Örneğin; virüsler kartonda 24 saat yaşarken, bakır yüzeylerde 4 saat, plastik ve paslanmaz çelik yüzeylerde 3 güne kadar canlı kalabilir. Bu yüzeylerden temasla alınan virüsler yüzümüze dokununca ağız, burun ve göz yolu ile vücuda girerler. Vücutta en çok akciğer, bağırsak ve dalağa giderler. En korkunç sonuşlarını ise akciğere yayılma ile gösterirler. 

Coronavirüsler Akciğer enfeksiyonu ve solunum yetmezliğini nasıl yapar ?

Coronavirüsler, akciğere geldikleri zaman, akciğer hücrelerine yapışarak genetik materyalini hücrenin içerisine enjekte eder. Coronavirüslerin üremesi için canlı bir hücrenin içerisinde olması gerektiğini söylemiştim. Akciğer hücresinin içerisine verilen genetik materyalden yeni virüsler oluşur. Böylelikle hücrenin çerisinde binlerce hücre oluşur. Zamanla oluşan yeni virüsler hücreyi eriterek patlatır ve ortaya saçılan yeni virüsler diğer hücrelerin içersine girerek sayılarını daha da çoğaltırlar. Her seferinde akciğer hücrelerini parçalayan virüsler, çoğunlukla vücudun bağışıklık sistemi tarafından durdurulurlar. Bu kişiler enfeksiyonu hafif şekilde geçirirler. Eğer virüsler vücudun bağışıklık sistemi tarafından durdurulmazsa milyarlarca sayıya ulaşarak akciğere ciddi zararlar verirler. Zaman içerisinde hasarlanmış olan akciğerlerde bakteriyel enfeksiyonlar başlar. Zatürre oluşur. Zatürre oluşması ile akciğerler işlevini tam olarak göremez, solunum zorluğu ve zamanla solunum yetmezliği ortaya çıkar. Bu aşamada hastanın yaşayabilmesi için solunum makinasına ihtiyaç duyulur. Zaman içerisinde bakterilerin ve virüslerin kana karışarak tüm vücuda yayılması ile hastalık çok daha ciddi bir hal alır ve bu aşamada çoğunlukla ölüm gerçekleşir.

Coronavirüs salgınınında, salgının yayılım hızı neden önemli,  ?

Coronavirüsü taşıyan kişiler enfeksiyonun 3. gününden itibaren enfeksiyonu yaymaya başlar. Kuluçka evresi % 97.5 vakada 5.5 gün iken % 2.5 vakada 2-14 arasındadır. Kişi bu dönemde virüsü başkalarına bulaştırmaya devam eder. Bulaşan kişiler de, virüsleri başkalarına yayar. Bu da enfeksiyonun inanılmaz bir hızla yayılmasına neden olur. Eğer yayılım hızı, ülkenin sağlık sisteminin tedavi edebileceğinden daha fazla hasta ortaya çıkarır ise; hastalığa yakalanan kişilerdeki ölüm oranı daha yüksek olur.

Coronavirüs salgınını yavaşlatmak için neler yapılmalıdır ?

Salgının hızını azaltmak için sosyal izolasyon çok önemlidir. Salgın dönemi boyunca evde  kalmak, çok zorunlu haller olmadığı sürece diğer insanlarla bir araya gelmemek önemlidir. Bunun için ülkemizde de uygulanan; seyahat kısıtlanması, okulların tatil edilmesi, toplu olarak bulunulan ortamların kapatılması önemlidir. Ayrıca belli bölgelerde ve gerekirse tüm ülkede karantina uygulaması da yapılabilir.

Bunun dışında sık sık ellerin yıkanması, virüsün etrafındaki yağ tabakayı eriterek virüsün ölmesini sağlar. Virüsleri, dokunulan yüzeylerden, temas ile aldığımız için ellerimizin dokunduğu alanların sık sık dezenfektanlar ile silinmesi de virüsü vücuda alma riskimizi azaltacaktır.

Coronavirüs enfeksiyonundan kişisel olarak korunmak için neler yapalıyız ?

Anlattığım önlemler dışında, bağışıklığımız güçlendirmek, bizi enfeksiyona karşı koruyacaktır.

Bağışıklığımızın güçlü olması için öncelikle kaliteli ve yeterli uyku uyumak şarttır. Uyku sırasında vücut daha az enerji harcar, bu da virüslerle savaşmak için daha fazla enerji demektir. Uyku sırasında bağışıklık hücrelerinin sayısı artar. Ayrıca uyku sırasında salınan melatonin, güçlü bir antioksidandır, yani bizi virüs, bakteri ve toksinlere karşı korur.

Uyku dışında iyi beslenmek önemlidir. Bağırsaklarımızın sağlığı bağışıklığımızı güçlü olması için çok önemlidir. Bunun için kemik suyu tüketmemiz gereklidir. Karotenli gıdalar yine güçlü bir bağışıklık sistemi için tüketmemiz gereken gıdalardandır. Karoten, sarı, turuncu ve kırmızı meyve ve sebzelerde bulunur. C vitamini bağışıklı sistemimiz için olmazsa olmazlardan. C vitaminini turunçgillerden alabileceğimiz gibi, biber, maydonuz, kivi, yeşil yapraklı sebzelerden de alabiliriz. Sülfür bileşikleri içeren sebzeler de bağışıklık sistemimizi güçlendirir. Bunları, soğan sarımsak, kabak, brokoli, bürüksel lahanası olarak sayabiliriz. Probiyotikler bağırsaklarımızdaki flaorayı düzenleyerek bağışıklık sistemimizi güçlendirir. Antikorlar protein yapıda olduğu için ve bağışıklık sistemi hücrelerinin üretilmesi için proteine ihtiyaç duyulduğundan dolayı, yeterli protein alımı çok önemlidir. Ben herkesin günlük en az bir yumurta tüketmesini, bunun yanında et, tavuk ve balık tüketmesini öneriyorum.

Omega 3 yağ asitleri bağışıklık sistemi için hayatidir. Bu yüzden haftada 1-2 defa balık yenmiyor ise mutlaka balık yağı desteği alınması gereklidir. 

D vitamini bağışıklık sistemi için çok önemlidir. D vitamini eksikliği olan birisinin güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olması beklenemez. Ayrıca bu dönemde kişinin kansızlığının olması da bağışıklık sistemini zayıflatacağı için kan düzeyini artıracak, demirden zengin gıdalarla beslenmek önemlidir.

Coronavirüs enfeksiyonunda çocukların enfeksiyondan etkilenmediği doğru mudur ?

Hayır, Her yaştan insan korona virüs enfeksiyonundan etkilenebilir. Fakat corona virüs enfeksiyonunun başladığı tarihten itibaren bütün vakalar değerlendirildiğinde, çocuklarda enfeksiyonun görülme sıklığının yetişkinlere göre daha az olduğu görülmüş. Fakat çocuklarda az görülüyor olması risk taşımadığını göstermez. Çünkü çocuklar, bu enfeksiyonu sessiz bir şeklide ileri yaşta, immun sistemi zayıf kişilere taşıyabilirler. Bu nedenle her yaşta insan için enfeksiyondan korunma tedbirleri alınmalıdır. Coronavirüs enfeksiyonu geçiren çocukların yüzde doksanı hafif ve orta şiddette enfeksiyon geçirirken, yüzde beşi hiç bulgu vermez. Çocuklarda en sık görülen bulgu öksürük ve ateştir. Bunun yanında ishal, kusma da görülebilir.

Coronavirüs Enfeksiyonunda bazı tansiyon ilaçlarının, İbuprofen ve zerdeçal kullanımının enfeksiyonu artırdığı söyleniyor. Bu bilgiler doğru mudur ?

Hayır, yapılan bilimsel çalışmalar bahsi geçen bitki ve ilaçların cornavirüs enfeksiyonunu artırmadığını, hatta zerdeçalın aksine kişiyi coronavirüs enfeksiyonuna karşı koruduğunu göstermiştir.

Çinde 5G teknolojisinin kullanıldığı yerlerde coronavirüs enfeksiyonu daha sık görüldüğü yönünde haberler yapıldı. Bu haberlerlerin doğruluğu konusunda ne söylersiniz ?

Bu konu da bir dönem çok konuşuldu. Fakat yine aynı şekilde bilimsel olarak 5G teknolojisi ile coronavirüs enfeksiyonu arasında bir bağlantı sapanmadı.

Son olarak eklemek istedikleriniz ?

Sizlerin kişisel olarak gerekli izolasyon önlemlerini almanız hem sevdiklerinizin, hem de hastalarını hayatları pahasına tedavi etmeye çalışan sağlık personelinin hayatta kalması açısından önemlidir.

Lütfen evde kalın sosyal izolasyona özen gösterin.