Gürsel Kaya

Geçtiğimiz günlerden birinde, Akra Barut Otel'in organize ettiği etkinlikte Ataol Behramoğlu'nu dinledik. Dostoyevski'yi anlattı. Yoğun bir katılım vardı. Katılımcıların büyük çoğunluğu, sanırım Dostoyevski için değil de Behramoğlu için gelmişler gibiydi. Bunu kendisi de dillendirdi zaten bir ara.. Biz sandık ki; Behramoğlu tam bir Dostoyevski hayranı. Oysa hiç de öyle değilmiş. "Benim favori yazarım değil Dostoyevski" diyerek söze başladı. Eserlerinden örnekler vererek, konuşmasını sürdürdü. Ecinniler'i zor bitirdiğini, Budala'nın ve tüm eserlerinin gereksiz kişilerle doldurulduğunu, Suç Ve Ceza'da katile bile isteye cinayet işletildiğini ve eseri oldukça didaktik bulduğunu belirtti. Yeraltından Notlar'ın ismiyle müsemma olmadığını ifade ederek ve Dostoyevski benim favori yazarım değil, ben olsam böyle yazmazdım diyerek bir kez daha üstüne basa basa olumsuz düşüncesini vurguladı. Gereksiz uzatmalardan ve gereksiz şahıs kadrosundan şikâyet ederek, eserlerin çok hızlı ve çalakalem yazıldığından dem vurdu. Çok ve çabuk yazmasını da, yazarın kumar düşkünlüğüne, boçlarına ve paraya olan ihtiyacına bağladı. Yazarı, Tolstoy ile kıyasladı. Tolstoy'un muhteşem psikolojik tahlillerine Dostoyevski'de rastlanmadığına, bunun kendisi için büyük bir eksiklik olduğuna değindi. Sâdece Tolstoy'la da kalmadı; Puşkin, Gogol ve Gorki ile de kıyasladı yazarı. Ve yazara ait olduğu söylenen "Hepimiz Gogol'ün paltosundan çıktık" sözüne kendisinin, araştırmalarında rastlamadığını, bunun bir tevatür olduğunu belirtti. Ancak Gogol'ün Rus ve Dünya Edebiyatı üzerindeki etkisini de söylemekten geri kalmadı. Dostoyevski'nin eserlerindeki tarzı pek tasvip etmediğini ve eserlerini çok benimsemediğini anlatan Behramoğlu, her iki cümlesinin birinde de yazarın, dünya çapında tanınmış, önemli bir yazar olduğunu ifade etmekten kaçınmadı.. Peki bu bir çelişki değil miydi? Dünya çapında tanınmış, önemli bir yazarı onaylamamak! Ya da çok beğendiği ve favori olarak gördüğü Tolstoy'u değil de Dostoyevski'yi seçmek konu olarak! Bunda bir çelişki yok muydu? Bir dinleyicinin dikkatinden kaçmamış ki, bu soruyu yöneltti kendisine. Kendisi de " Benim için çok önemli olmayabilir. Eserlerini çok beğenerek okumayabilirim, okurken bunalabilirim. Ancak bu durum, yazarın Dünya Edebiyatı içindeki önemini etkilemese gerek. Bu önemine istinaden seçtim Dostoyevski'yi" diyerek cevapladı soruyu. Salondakilerin pekçoğu bu cevaptan tatmin olmasa da bizce haklıydı... Bizim için çok önem arzetmeyen ya da eserlerini okumakta güçlük çektiğimiz, bize göre olmayan pekçok yazar ya da şâirin eserleri tüm dünya dillerine çevriliyor. Çevrilmekle de kalmıyor; bazıları sıkça Nobel Ödülü alıyor. Orhan Pamuk, bunlardan biri olsa gerek... Dostoyevski ile ilgili konuşması bizi pek tatmin etmese de; genel olarak konuşma tarzıyla, son kitabından okuduğu şiirlerle Behramoğlu mükemmeldi. Yâni her zaman dinlenebilecek bir aydın, her zaman okunabilecek bir şâir.. Antalya'ya sıkça gelmesinde yarar var. Sâdece edebî konularda değil, toplumsal konularda da insanımızla sık sık buluşmasında yarar var. Sosyal çalkantıların ve değişik dönemlerin içinden gelmiş, toplumu iyi analiz etmiş biri olarak Behramoğlu'na her zaman ihtiyacımız var. Zaten edebiyatımızın ve edebiyatçılarımızın bir bir gittiği bu günlerde geriye kim ya da kimler kaldı ki??? Sağlıcakla kalın...