Elmalı’nın tarihi ambarları, zamana meydan okuyor

Antalya'nın bereketli topraklarında, binlerce yıllık tarihini, sivil mimari geleneğinin zarif izlerini taşıyan tahıl ambarları, Kaş'tan Finike'ye, Elmalı'dan Konyaaltı'na uzanan coğrafyada, zamana meydan okuyor.

Elmalı ve çevresindeki mahallelerde bulunan ve halen kullanılan tahıl ambarları, adeta Likya lahit mezarlarının modern bir yansıması gibi karşımıza çıkıyor.

Elmalı’daki tahıl ambarlarının inşasında bölgede bol miktarda bulunan sedir ve katran ağacı kullanılmış. Bu ağaçlar, Likya'nın gizemli geçmişine saygı göstererek, antik tekniklerle işlenir. Ambarlar, çivilerin kullanılmadığı bir geçme tekniğiyle inşa edilmiştir çünkü çivilerin bulunduğu yerlerde ağacın zamanla çürüyüp, kurtlanmasının önüne geçilmek istenmiştir.

Ahşap çiviler, tahıl ambarlarının çatısında ve ön tarafta balkona bağlanan merdivende kullanılmıştır. Ancak bu çiviler de ağaçtan yapılmış, geleneksel zanaatın izlerini taşımıştır. Çivilerin minimal kullanımı, ahşap yapıların dayanıklılığını ve estetik zarafetini koruma amacını taşır.

Tahıl ambarları, iç içe geçen tekniğiyle örülmüş yapılar olarak göze çarpıyor. Bu mimari akıl, ambarların sökülüp başka bir yere taşındığında, yeniden kurulumunun kolaylığını sağlamaktadır. Her bir parça, zamana meydan okuyan bir hikayenin taşıyıcısı olarak, Elmalı'nın topraklarına kök salmıştır.

Kırsal alanda meskenler biri halkın oturduğu konut kısmından oluşurken diğer bölümler baktıkları hayvanlar için ahır, samanlık ve kendi ihtiyaçlarını depolamak için yapılan tahıl ambarı gibi eklentilerden oluşmaktadır. Bu çalışmada Kültürel Coğrafyanın konusu olan Antalya'nın Elmalı ilçesindeki tahıl ambarlarının özellikleri Teke yöresindeki ve Karadeniz Bölgesindeki ambarlar ile karşılaştırmalı olarak incelendi. Amaç sadece tahıl ambarlarının özelliklerini araştırmak değil, mevcut durumlarını tespit ederek kültürel miras unsuru olarak gelecek kuşaklara nasıl aktarılacağı sorusuna cevap aramak. Çalışmada literatür tarandıktan sonra; yöntem olarak Coğrafya açısından önemli olan arazi çalışması yapılmış olup, nitel araştırma usullerinden olarak mülakat yöntemi uygulandı. Arazi çalışmasında ambarlar incelendikten sonra atıl durumda olan ambarlar hakkında başka yerlerde yapılan çalışmalar da araştırıldı. Sonuç olarak; kırsal kesimde geleneksel yaşam tarzının değişimi ile birlikte fonksiyonlarını kaybetmeye başlayan tahıl ambarları günümüzde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı da raporlandı. Ancak Elmalı’nın köyden mahalleye dönüşen yerleşim alanlarındaki tahıl ambarları halen dimdik ayakta ve aktif olarak kullanılmaya devam ediyor. Yaz aylarında harman sezonuyla birlikte tahıl deposu olarak kullanılan ambarlar, diğer zamanlarda da zirai ilaç, gübre ve tohumlukların korunması amacıyla kullanılmaya devam ediyor.

Bu tarihi yapılar kullanılmaya devam etse de, her geçen gün azalmaya devam ediyor. Bu azalmaların önlenmemesi halinde önümüzdeki 5-10 yıl içerisinde bu bölgelerde tarihi tahıl ambarlarını görmek neredeyse imkansız hale gelebilecek. Tahıl ambarı sahipleri de bu yapıları korumaya pek sıcak bakmadıklarını ifade etmekten çekinmiyorlar. Hatta bazı ambar sahipleri, bunların yakın zamanda yakacak olarak kullanılma tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu söylüyorlar.

HABER: İSA KAVLAK