Eyüp Koçak / Muhabir Türk

Dijital dünyada uçsuz bucaksız gelişmelerin yaşandığı bir dönemi yaşıyoruz.  Elektrikli araçlar, insansız hava araçları, BitCoin, internet teknolojileri derken şimdi de hepimiz NFT’yi konuşur olduk.

Videolar, sanat içerikleri, fotoğraflar ve daha birçok şey, NFT olarak satışa çıkıyor.  Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan;  geçtiğimiz günlerde  Tesla ve SpaceX'in markalarının kurucusu Elon Musk'a,  Türksat 5B’nin dijital resimlerini NFT olarak hediye etmişti.

Dünyanın 'ilk kısa mesajı'nın (SMS) dijital kopyası, NFT olarak 107 bin euroya satıldı.

Türkiye'nin önemli meslek birlikleri, NFT ve Dijital haklar konusunda önemli işbirliklerine imzalar atıyor. NFT hakkında bilgilendirme seminerleri düzenliyorlar.

Bizler de bu hafta, sizlere NFT hakkında bilgiler vermek istedik.

Peki, Nan Fancıbıl Tokın yani NFT nasıl alınır?

NFT yani Non Fungible Token olarak adlandırılan bu teknoloji;  büyük çoğunlukla dijital eserlerinin, kripto zincirinde alınıp satılabilmesini sağlıyor.   Bu teknoloji sayesinde, sanat eserleri, büyük kitlelere ulaşabiliyor ve o sanat eserinin varlığı dijitalde tescil edilip korumaya alınıyor. 

NFT ile satılan ürünler, aynı zamanda türünün tek örneği kabul ediliyor. Bu sayede o ürünler doğrulanabilir varlıklara dönüştüğü için çok yüksek fiyatlara alıcı buluyor.

Peki bu NFT'ler nasıl üretiliyor?

NFT üretimi için gerekli olan şey, dijital kripto para cüzdanı. NFT'ler, Ethereum isimli bir blok zinciri geliştiricileri tarafından hazırlanmış.  ERC-727Ctoken standartlarına göre üretilebiliyor. 

Diyeceksiniz ki, ERC Ne, Token Ne İşe yarıyor?

Önce kafanızı karıştıran bu varlıkları dilimiz döndüğünce anlatmaya çalışalım.

Etherium; farklı standartlarda tanımlanan kod içeriklerinin, alt yapısını çalıştırmaya yarayan, dünyanın en büyük bilgisayarı olma prensibine sahip,  bir altyapı ortamı.

ERC ise, Ethereum platformuna ait,   o platformdaki komutların ortak çalışabilmesini sağlayan bir işleyiş protokolü.  Ethereum platformu üzerinde ERC desteğiyle çalışmakta olan,  farklı standartlarda tanımlanabilen kod içeriklerine ise Token adı veriliyor.

NFT'ler, Ethereum isimli bir blok zinciri geliştiricileri tarafından hazırlanmış, ERC-727Ctoken standartlarına göre üretiliyor demiştik. Kullanıcılarının blok zincirinin teknik dünyasında kaybolmaması önemli…

Bu nedenle, işlemlerin kolaylıkla gerçekleştirilmesine olanak sağlayan platformlar var. NFT üretimi için gereksinim duyulan tek şey, dijital kripto para cüzdanı. Dijital kripto para cüzdanınız yoksa, NFT'leri üretemezsiniz.   

2021 yılının en dikkat çekici olaylarından biri olan NFT devrimi, büyüme hızını 2022 yılında da devam ettirecek gibi gözüküyor.

İnternetten kolayca indirilebilen ve milyonlarca dolara alıcı bulabilen kripto sanat eserleri pek çok ünlüye çok büyük paralar kazandırdı.

"Beeple" ismiyle bilinen sanatçı, tamamen dijital ortamdaki eserini 69,3 milyon dolara satmış, bir sanatçının hayattayken ulaşabileceği en yüksek rakamın sahibi olmuştu.

Türk dijital sanatçı Refik Anadol, NFT koleksiyonunu düzenlenen bir açık artırmada 5,1 milyon dolara satmış, satış sonrasındaki şokunu, Twitter'dan "İnanamıyorum, minnettarım" sözleriyle özetlemişti.

Tabi bunu da belirtmeden geçmeyelim. Her yatırım da riskler olabileceği gibi, NFT'de belli başlı sorunlar var.

Dolayısı geçtiğimiz yıl yazılım mühendisleri, NFT'nin risklerine dikkat çekmiş, bu konuda uyarılarda bulunmuştu.

Bu sorunların en önemlisi ve en dikkat çekici olanı, tükettiği yüksek miktardaki elektrik enerjisiyle çevreye verdiği zarar...

NFT'lerde merkezi bir otorite olmadığı için, fikri mülkiyet hırsızlığına çok açık bir yapısı var Nitekim. Dijital sanatçı Corbin Rainbolt'un en az iki eserinin rızası olmadan NFT olarak satıldığı ortaya çıkmıştı.

Genellikle yalnızca sanal dünyada var olan nesnelere bir değer atayan NFT'ler, özellikle dijital sanatçılar için büyük bir nimet olduğu gibi bir kabus da olabilir.

Genel olarak, sadece bir fikri mülkiyet hakkını değil, herhangi bir yasal hakkı uygulamaya çalıştığınızda, kime karşı yaptırım uygulayacağınızı bilmeniz gerekir Blockchain ile ilgili temel sorun, çoğu kullanıcının anonim olması. Bu nedenle herhangi hukuksal ihlal durumunda yaptırım uygulanabilmesi çok zor. Bu konuda hukuki alt yapı zeminler ise daha yeni yeni dillendiriiyor.

FT’lere ilişkin asıl zorluğu blok zincirinin doğası gereği merkezi olmayan bir yapıya sahip olması oluşturuyor. Bu durum, herkesin çok az gözetimle bir NFT veya kripto para birimi oluşturabileceği anlamına geliyor. Yani Rainbolt’un belirttiği gibi şikayetlerle  ilgili olarak başvurabilecek merkezi bir otorite yok ve blok zinciri ile ilgili anlaşmazlıklar için hangi yasaların geçerli olabileceğini bulmak inanılmaz derecede karmaşık.

Diğer taraftan, NFT'lerin kendilerinin çalınması meselesi de büyük bir sorun. Geçen ay, Twitter'daki birkaç kullanıcı, Nifty Gateway platformundaki hesaplarının hacklendiğini ve binlerce dolar değerinde NFT'lerin çalındığını bildirdi.

Kripto para madenciliği ve ticareti büyük miktarlarda elektrik kullanıyor ve birçok çevre aktivisti, NFT'lerin ekolojik maliyetleri hakkında uyarı yapıyor. Bir tahmine göre, NFT’lerin işlem gördüğü kripto para birimi Ethereum şu anda tüm İrlanda'nın bir yılda kullandığına  eşdeğer elektrik tüketiyor, ancak özellikle NFT'lerin çevresel etkisinin kesin bir tahminini bulmak zor.

Siz siz olun NFT konusunda kesin bilgi sahibi olmadan, bu konuya derinlemesine bir dalış yapmayın. Zira bir taraftan para kazanacağım derken, diğer taraftan elinizdeki varlıkları da kaptırabilirsiniz.